Nhưng hiện đối với phần lớn người dân Mỹ, các vấn đề nội bộ như Bảo hiểm sức khỏe, nhập cư và đặc biệt là vấn đề kinh tế... có lẽ đáng quan tâm hơn cả, thay vì số phận một vùng đất nhỏ bé Crưm xa xôi nằm tận bờ kia Đại Tây Dương.

Khủng hoảng Ukraina

Trong những ngày cuối tháng 2, khi truyền thông Mỹ sôi sục về vấn đề Ukraina với các các tin bài cập nhật liên tục, bất cứ người Mỹ nào cũng có thể ít nhiều cảm nhận thấy chú gấu Nga đáng sợ thời Chiến tranh Lạnh đang quay trở lại.

Tham gia tích cực trên các phương tiện truyền thông phải kể đến các chính trị gia đảng Cộng hòa, nổi bật trong đó là hai thượng nghị sỹ John McCain và Lindsey Graham, kịch liệt lên án tổng thống Obama về cách xử lý tình hình Ukraina. Tuy nhiên, xét về tổng thể, Ukraina có lẽ là một chủ đề để Đảng Cộng hòa dùng làm con bài lên án Tổng thống Mỹ và phe Dân chủ trong năm bầu cử giữa nhiệm kỳ 2014, hơn là một vấn đề khiến nước Mỹ thực sự quan tâm lúc này.

Mặc dù quan điểm chiếm ưu thế của các chuyên gia tại Mỹ vẫn là có các biện pháp mạnh tay hơn đối với nước Nga, nhưng cũng không khó để nhận ra các tiếng nói trái chiều. Giáo Sư Stephen Cohen (Đại học New York) cho rằng chính nước Mỹ đã tự đưa mình vào thế khó khi ủng hộ chính biến tại Ukraina. Từ đó, Putin bị đưa vào thế không còn đường lui và tất nhiên không có sự lựa chọn nào khác là đối đầu trực diện với Phương Tây để bảo vệ sự ổn định, sức mạnh và vị thế của nước Nga mà ông đã gây dựng hơn một thập niên qua.

Có lẽ tư tưởng Chiến tranh Lạnh còn vương vấn trong giới lãnh đạo Mỹ đã tạo nên cuộc khủng hoảng Ukraina nhiều hơn là từ phía Putin. Kể từ sau khi Liên Xô sụp đổ, bất cứ người Nga nào cũng khó có thể lý giải tại sao Mỹ và Phương Tây vẫn tiếp tục mở rộng NATO tới sát biên giới nước Nga, thay vì hợp tác bình đẳng, tin cậy với Nga trong một thế giới mới. Trong ván bài địa chính trị, chỉ có ai ngây thơ mới có thể tin NATO như tôn chỉ trên hiến chương hoàn toàn vì mục đích phòng thủ chung và không đe dọa các nước khác.

Cùng ngày Cựu thống đốc bang Massachusetts Mitt Romney phê phán tổng thống Obama trên Wall Street Journal là thất bại trong các vấn đề từ Bắc Triều Tiên, Ai Cập, Iraq, Afganistan cho tới Crưm, Cựu Hạ Nghị Sỹ Ron Paul, đối thủ từng cạnh tranh vị trí Ứng viên Tổng thống Đảng Cộng hòa 2012, cho rằng "Tại sao nước Mỹ quan tâm đến việc lá cờ nào sẽ bay trên mảnh đất bé xíu cách xa hàng nghìn dặm". Theo ông này, "Nước Mỹ nên tập trung học lại Hiến pháp của chính mình, Hiến pháp không cho phép chính phủ Mỹ lật đổ chính phủ các nước khác hay gửi hàng tỷ USD để cứu Ukraina và trả cho các chủ nợ quốc tế của nước này".

Nhiều người dân Mỹ còn mỉa mai khi nước Mỹ đang ngập nợ nần lại muốn phóng tay cả 1 tỷ USD trong chớp mắt để viện trợ cho chính quyền lâm thời Ukraina. Những người Mỹ vốn yêu tự do cũng cảm thấy khó hiểu khi đất nước họ hao công tốn của để cản trở việc Crưm trở về với Nga, trong khi phần đông người dân ở đó đổ ra đường ăn mừng sự kiện này.

Chính sách ngoại giao Mỹ

Áp lực đảng phái dường như cũng đang làm khó tổng thống Obama trong cuộc chơi tại Ukraina, khi cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ 2014 đang cận kề. Sự thất thế của Đảng Dân chủ trong các vấn đề đối nội như kinh tế, hệ thống chăm sóc sức khỏe khiến Tổng thống Obama khó có thể mềm mỏng quá với Nga trong vấn đề Ukraina, nhưng trừng phạt nặng tay có lẽ là không cần thiết. Nó có thể ảnh hưởng tới quan hệ của Mỹ với các đồng minh hay ảnh hưởng tới chính nền kinh tế còn đang trên đà hồi phục của Mỹ.

Theo cuộc thăm dù dư luận do Washington Post/ABC News thực hiện, 56% người Mỹ ủng hộ các biện pháp trừng phạt Nga, trong khi 44% phản đối và không có ý kiến. Sự chia rẽ trong xã hội Mỹ còn thể hiện rõ rơn khi cứ 10 người Mỹ thuộc thế hệ lớn lên trong thời kỳ Chiến Tranh lạnh thì 6 người ủng hộ. Còn đối với giới trẻ Mỹ những người dưới 40 tuổi, chỉ có 3 trên 10 người thực sự quan tâm và ủng hộ các biện pháp trừng phạt từ Nhà Trắng. Đối với thế hệ trẻ, có lẽ vấn đề công ăn việc làm là cái Chính Phủ Mỹ nên dồn nguồn lực của mình vào thì hơn.

Cảm xúc của người dân Crưm trước kết quả trưng cầu dân ý về việc sáp nhập Nga.

Chính cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert Gates, người của Đảng Cộng hòa, cũng thừa nhận Putin đang nắm nhiều lợi thế trong cuộc chơi. Đồng thời, ông cũng nhận thấy tình thế tiến thoái lưỡng nan của Obama khi kêu gọi các nghị sỹ Cộng hòa hạ giọng điệu công kích và "ủng hộ Tổng thống của họ tại thời điểm này thay vì đưa ra những chỉ trích vô tác dụng".

Giới thuyền thông Mỹ hiện nay bắt đầu giảm bớt sự chú ý tới vấn đề Ukraina. Trên các kênh tin tức hàng đầu như CNN, Fox News hay MSNBC, vấn đề Ukraina không còn chiếm phần lớn thời gian lên sóng. Thậm chí tin tức về máy bay mất tích MH370 của Malaysia Airlines còn áp đảo thời lượng hơn vào các giờ vàng.

Đối với nước Mỹ, có lẽ những gì diễn ra tại Ukraina rồi sẽ nhanh chóng đi vào quên lãng như những gì đã diễn ra tại hai vùng lãnh thổ Nam Ossetia và Abkhazia năm 2008. Thay vào đó là mối quan tâm sát sườn: kinh tế, nợ công, hệ thống bảo hiểm toàn dân hay cải cách nhập cư.

Kết

Nhìn trên bình diện thực tế, có lẽ đến lúc người Ukraina nên dừng mơ mộng về một Giấc mơ Mỹ, về sự giúp đỡ xông xênh về chính trị, tiền bạc từ Nhà Trắng. Hơn ai hết, Ukraina phải hiểu rõ chính họ mới là những người làm chủ số mệnh dân tộc và đất nước mình, thay vì dựa dẫm vào bất cứ quốc gia nào.

Còn với đối với nhiều người Mỹ, họ cũng bắt đầu nhận ra rằng, đất nước của họ giờ đã không còn là một siêu cường không có đối thủ như cách đây 20 năm. Nước Mỹ vẫn là một cường quốc khó có thể xoay chuyển trong nay mai, nhưng Nước Mỹ hiện tại cũng có quá nhiều vấn đề nội tại cần phải giải quyết và thay đổi.

Mô hình nước Mỹ dân chủ, tự do đầy năng động vẫn luôn là hình mẫu cho nhiều quốc gia trên thế giới hướng tới. Nhưng nước Mỹ quá mệt mỏi hiện nay khó có thể đảm đương và gánh vác trọng trách giải quyết tất cả các vấn đề toàn cầu như họ đã từng làm cách đây hai thập kỷ.

Dường như đã đến lúc Chú Sam nên dần bắt đầu học cách sống và hành động trong một thế giới đa cực nhiều hơn.

Đức Vũ

*Bài viết thể hiện quan điểm riêng của tác giả, hiện đang theo học thạc sĩ tại Mỹ, thông qua những quan sát, trao đổi với người dân Mỹ, công dân Nga đang học tập tại Mỹ và tham khảo các tài liệu liên quan.